2007’de Apple ilk iPhone’u tanıttığından beri iPhone dünya çapında akıllı telefon alanında bir fenomen oldu. Dokunmatik ekranların hayatımıza girmesi akıllı telefonlara olan ilgiyi arttırırken, kullanıcı sayısının artması daha yüksek çözünürlüklü kameralar barındıran, daha yüksek hafızalı, daha fazla pil ömrü sunan vb. özellikleri barıdıran akıllı telefonların piyasaya sürülmesine sebep oldu. Her yeni model bir önceki modelden daha gelişmiş, daha göze hoş gelen ve daha pahalı fiyat etiketiyle tüketicilerle buluştu.

Yalnız, daha pahalı fiyat etiketi kavramı nedense ülkemizde diğer ülkelerden daha fazla ön plana çıkar oldu. Örneğin Amerika’da ekim ayı sonunda AT&T operatörü aracılığıyla 2 yıl kontratlı olarak 199$ fiyat etiketiyle satışa sunulan iPhone 5, ülkemizde Turkcell tarafından aralık ayı sonunda ve yine iki yıl kontratlı olarak 2712TL fiyatla satışa çıktı. Yine AT&T’den kontratsız olarak peşin ödeme yaparak 650$ (+vergi) fiyatla satın alabileceğiniz iPhone 5, Türkiye’de Turkcell’den 2199TL fiyatla satın alınabiliyor.

AT&T’de iPhone 5

Turkcell’de iPhone 5

Operatör haricinde nasıl satın alabilirim?

iPhone 5 sahibi olmak isteyen bir tüketicinin bu cihazı almak için operatör harici alternatifleri ise şunlar:

• Distribütorler aracılığıyla resmi yollardan ithal edilmiş cihazları teknoloji mağazalarından ya da internet sitelerinden satın almak
• Paralel ihtalat yapan, gerçek garanti sunamayan firmalardan satın almak
• İkinci el ürün satan sitelerden kullanılmamış ya da kullanılmış olarak satın almak
• Yurt dışından getirmek/getirtmek

Distribütörlerden Satın Alma

Distribütörden ya da mağazadan satın almak size cihazın sorunsuz ya da sorun çıksa bile karşınızda bir muhattap bulabilme imkanı sağlar. Ancak fiyat konusunda pek bir avantaj sunduğu söylenemez. (Turkcell’de 2199TL’ye satılan iPhone 5, Bimeks’de 1999TL; Darty’de 1949TL; Teknosa’da 2099TL; Vatan Bilgisayar’da 1979TL; e-ticaret sitesi Hepsiburada.com’da 1899TL)

Tüm bu fiyatlar Amerika’daki 649$ (+vergi) fiyat aralığına yaklaşamıyor bile…

Paralel İhtalatçılardan Satın Alma

Paralel ithalat yapan bazı firmalar ise (örneğin Gold Bilgisayar) cihazı, yurt dışında piyasaya çıktıktan kısa bir süre sonra kendi imkanları ile Türkiye’ye getirip / getirtip satışa sunmaktadır. Ürünü, yurt dışında satışa çıktıktan kısa bir süre sonra satışa çıkaran bu firmalar elbette ki tüketicinin hayrına yapmıyorlar bu işi. iPhone 5, geçen yılın kasım ayında 3200TL fiyatla paralel ithalat yapan firmalar tarafından satışa sunulmuştu. Paralel ithalat ürünlerinin garantisini, ithalatı yapan firma ya da o firmanın devrettiği elektronik ürün tamiri yapan firmalar sunar. Garantiyi kimin verdiğine bakarak ürünü neden bu firmalardan almamanız gerektiğine karar verebilirsiniz 🙂

İkinci El Sitelerinden Satın Alma

İkinci el ürün satışı konusunda ülkemizdeki en bilinen siteler Gittigidiyor ve Sahibinden.com, ürün sahipleri veya internet mağazaları aracılığıyla binlerce çeşit ürünün satılmasına aracılık etmektedir. Elbette ki teknolojik ürünler söz konusu olduğunda da ikinci el ürün satan bu siteler oldukça talep görmektedir. iPhone 5’in piyasaya sürüldüğü günlerde Amerika’dan iPhone 5 getirip satan pek çok kişi ya da dükkan bu siteler aracılığıyla ürünlerini satışa çıkardılar. Ufak bir farkla: 4500TL’lik “ürüne ilk önce sahip olma fiyatı” ile…

Bu sitelerden kullanılmamış olsa dahi alacağınız cihazların garanti kapsamı dışında olacağını dikkate almalısınız. Uluslararası Garanti, satıcıların en çok kullandığı tabirdir ve tam anlamıyla içi boştur. Cihazınız arızalandığında iPhone’un Türkiye’de resmi distribütörü olmadığı için cihazınızı hiç bir firma garanti kapsamında onarmaz. (Bilmeyenler için not: Apple ürünlerinin Türkiye’deki resmi distribütörü Bilkom ve İndeks Bilgisayar‘dır. Her iki firma da iPhone’un resmi distribütörü değildir!) Dolayısıyla arızalı çıkan cihaz sizin için ya çöptür ya da ekstra masraf.

Yurt Dışından Getirmek/Getirtmek

Öncelikli olarak “getirtmek” kavramını açıklığa kavuşturmakta fayda var. Kastedilen kesinlikle “yolcu beraberinde getirilen cihaz”dır. Yani birinin fiili olarak yurt dışına çıkmış, dönerken de beraberinde (cebinde / çantasında / valizinde / kolide vs.) cihazı Türkiye’ye sokması gerekmektedir. Aksi durumda, her ne şekilde olursa olsun kargo ile yurt dışından telefon getirtmeniz mümkün değildir. (Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünün konuya ilişkin talimatları: 15.11.2006 tarih ve 29251 sayılı yazısı, 30.04.2007 tarih ve 12752 sayılı yazısı, 31.01.2008 tarih ve 2981 sayılı yazısı)

Kendiniz ya da bir tanıdığınız yurt dışına çıktığında, dönüşte yanında getirdiği telefonu ucuza aldığınızı sanıyorsanız yanılıyorsunuz. Çünkü işiniz henüz bitmedi.

27.06.2009 tarihli ve 27271 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Elektronik Kimlik Bilgisini Haiz Cihazlara Dair Yönetmelik çerçevesinde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), yurt dışından Türkiye’ye gelen ve sim kart kullanan tüm cihazların kullanımını sımırlandırdığı için yurt dışından getirilen cihazların kaydının yapılması gerekiyor. Yurt dışından getirilen mobil cihazlar Mobil Cihaz Kayıt Sistemi  tarafından denetlenmekte ve kaydı yapılmamış cihazlar kullanıma kapatılmaktadır. Kullanıma kapatılan cihazlar Türkiye’deki operatörlerin sim kartları ile Türkiye’de bulunan şebekelerden sinyal alamamaktadır.

Kayıt İşlemleri

2 Nisan 2008 tarihinden itibaren her yolcu beraberinde getirdiği 1 (bir) adet mobil cihazı, son 30 gün içerisinde Türkiye’ye giriş damgası bulunan bir pasaportuna kayıt ettirmek zorundadır. Bir başka cihazı pasaportunuza kayıt ettirmek isterseniz, ilk kayıt işleminden sonra 2 (iki) yıl beklemeniz gerekmektedir. Pasaport kayıt işlemi için herhangi bir vergi dairesine (2013 yılı için) 115TL harç yatırmalı ve kaydınızı e-devlet sitesi üzerinden veya ilgili operatörlerin yetkilendirdiği bayilerden kayıt işlemi gerçekleştirilebilir. (Listeler: Avea, Turkcell, Vodafone)

Kayıt İşlemi İçin Aranan Şartlar

• Geçerli IMEI adresi (Mobil cihazın 15 haneli eşsiz IMEI adresi bulunmalıdır. Klonlanmış ya da kara listeye alınmamış olması gerekmektedir.)
• Pasaport sahibi kayıt tarihinden önceki son 30 gün içerisinde Türkiye’ye giriş yapmış olması gerekmektedir. (Pasaportun size ait olması zorunluluğu yoktur. Cihazı, geçerli TC pasaportu olan herhangi biri üzerine kayıt ettirebilirsiniz.)
• Vergi dairesinden alınacak, harcın ödendiğine dair dekont.
• E-Devlet sitemi üzerinden kayıt yaptıracaksınız e-devlet kullanıcı adı ve şifresi.
• Operatörler aracılığıyla kayıt yaptıracaksanız pasaport sahibinin ilgili operatörün iletişim merkezine müracat etmesi gerekmektedir.

Ne mutlu ki aklınızda “cep telefonu mu alıyoruz yoksa ev mi alıyoruz?” sorusu gelen ilk kişi siz değilsiniz… 🙂

Prosedürün bu kadar karışık ve dolambaçlı olmasının mantıklı bir açıklaması yok. Aslına bakarsanız, “teknolojik üretimin desteklenmesi” şeklinde bir açıklama var ancak bu yeterli değil.

Satıcıların, tüketicileri kaz gibi yolmasını engellemeden, teknolojik üretim üsleri kurmadan, teknoloji ürünlerini üreten firmalara devlet desteği sunmadan tüketicilere bu tarz yasaklar koymanın teknolojik üretime hiç bir faydası olamaz. Bu şekilde sadece ve sadece ürünü yurt dışından ithal eden firmaları korumuş olursunuz. Rekabeti de ortadan kaldırdığı için BTK’nın haksız rekabete neden olduğu söylenebilir.

Türkiye’de akıllı telefon üreten bir fabrika ya da teknoloji üssü olmadığına göre devletin, tüketicinin akıllı telefon satın alma hakkına engel olma hakkı yoktur. Ayrıca, Türkiye’de üretilmiyor diye bir ürünü satın almamız engellenecekse, Türkiye’de üretilen hiç bir ürünü satın alamamamız gerekemez mi?

Devlet örneğin paralel ithalatçıların, garantisiz ürün satmasını ve tüketicilerin zarar görmesini engellemesi gerekirken bireysel olarak yurt dışından bir cihaz satın alan tüketiciyi cezalandırma yoluına gitmesi açık bir şekilde özgürlükleri kısıtlayan bir tutumdur. Kayıp kaçağı engelleme bahanesiyle yurt dışından gelen her telefona kaçak telefon muamelesi yapmak işin kolayına kaçmaktan başka bir şey değil.

En akıllı telefonu kullanmak bizim de hakkımız

Bu kadar hararetli bir yazıyı yazma nedenim yukarıda bahsettiğim süreci bizzat yaşamış olmam. Üstelik de ben tüm işlemleri çok kısa bir sürede ve hiç bir sorun yaşamadan yaptığım halde cihazımın resmi kayıtlara geçmesi tam 4 ay sürdü! 4 ay boyunca Apple mağazasından satın aldığım faturalı vergisi ödenmiş telefonumu kullanırken “acaba cihazım bugün kapanır mı?” endişesini yaşadım ve yurt dışından telefon aldığım için devletin bana kaçakçı muamelesi yapmasını içime sindiremedim. 

Teknolojiyi yakından takip eden biri olarak en akıllı telefonu kullanmak benim de hakkım. Piyasaya sürülen her cihazı görebilmek için aylarca beklemek ve o cihaza dokunduğumda yurt dışındaki etiket fiyatının neredeyse 10 katı para ödemek istemiyorum.

Ürün Türkiye’de üretilemiyorsa, distribütörü vergi yükü ve prosedürlerden ötürü cihazın ithalatını geciktiriyorsa, benim de yurt dışından cihazı alabilecek maddi imkanım varsa devletin bana engel olmasını aklım almıyor.

Birkaç gün sonra en üstün donanımı barındıran HTC One dünyanın pek çok ülkesinde aynı anda piyasaya çıkacak. Siz bu cihazı aylar sonra raflarda görebileceksiniz ve cihazı satın aldığınızda o cihazın bir üst modeli hakkında dedikoduları duyacaksınız. Yani sizin satın aldığınız cihaz, satın aldığınız tarihte “eskimiiş” olacak. Ben bunu kabul edemiyorum. Siz edebiliyor musunuz?