Bitcoin, ilk olarak 31 Ekim 2008 tarihinde ortaya çıktı ve 2009 yılında kullanıma sunuldu. 8 yılda 18 Milyar Dolar piyasa hacmine ulaşarak 2014 yılı hariç son 7 yılın en iyi performans gösteren para birimi oldu. Her geçen gün kullanımı biraz daha yaygınlaşmasına rağmen kafalardaki soru işaretlerinin henüz tam olarak giderildiğini söylemek doğru olmaz.

Peki gerçekten nedir bu Bitcoin? Ne işe yarar? Nasıl alınır? Nasıl kullanılır? Nerelerde geçer?

Bitcoin Nedir?

Kripto para, dijital para, sanal para gibi çeşitli kavramlarla tanımlanabilen Bitcoin, bir dijital para türü ve bir ödeme yöntemidir. Günümüzde, teknolojinin de gelişmesiyle, giderek banka hesaplarımızdaki rakamlara dönüşmeye başlayan klasik basılı paranın aksine sadece dijital olarak kullanılır. (Not: İsteyen herkese sahip olduğu Bitcoin’in istediği miktarını kağıda basılabilir ancak harcanabilmesi için dijital olarak işlenmesi gerekir.)

Bitcoin’in Kaynağı Nedir?

Klasik paraların kaynağı, altındır. Bitcoin ise matematiğe dayanır. Dünya genelindeki tüm kullanıcılar bazı matematik formüllerini takip ederek Bitcoin üretir ve dağıtırlar. Bitcoin üreticisine yani matematik formüllerini çözen cihazlara maden cihazı, bu cihazları yönetenlere de madenci denir. Madencilerin görevi, maden cihazlarını mümkün olduğu kadar aktif tutarak sürekli olarak matematik problemlerinin çözülmesini sağlamak ve sistemin varlığını sürdürmektir. Bu çabalarının karşılığında işlem ücretlerini bölüşürler ve çözdükleri matematiksel problemler sonucu ortaya çıkan Bitcoinlere ödül olarak hak kazanırlar.

Blokzinciri, Bitcoin’in temel taşıdır. Bitcoin ekosistemine hem şeffaflık hem de anonimlik kazandırır. Yapılan tüm işlemler, sistemde işlem yapan tüm sunucu makinelerde (madencilik yapan makineler, Bitcoin Çekirdek Cüzdanı vb.) tutulur. (Yazının yayınlandığı tarihte blokzincirinin toplam boyutu yaklaşık 115GB’tır) Blokzincirinin bir bankanın hesap defteri gibi düşünebilirsiniz. Bankanın, kurulduğu ilk günden itibaren yaptığı tüm işlemleri bir deftere kaydetmiş olduğunu hayal ederseniz bu defter blokzincirine benzetilebilir.

Bitcoin’lerin tutulduğu dijital uygulamalara cüzdan adı verilir. Bilgisayarınızda veya mobil cihazınızda cüzdan sahibi olabileceğiniz gibi çevrimiçi cüzdana da sahip olabilirsiniz. Gelişmiş cüzdan uygulamaları -kayıtları merkezi sunucuyla senkronize ederek- birden fazla cihazda kullanılabilen cüzdanlara sahip olma imkanı verir. Bir cüzdan uygulamasının içinde istediğiniz kadar cüzdan oluşturabilir, istediğiniz kadar farklı Bitcoin adresi alabilirsiniz.

Bitcoinler, uygulamalar içerisindeki cüzdanlarda depolanır. Bir Bitcoin adresi ile dilediğiniz kadar işlem yapabilirsiniz ancak anonimlik için tüm Bitcoin cüzdanları, her yeni işlem için yeni bir Bitcoin adresi üretecek şekilde hazırlanmışlardır. Biri size Bitcoin transfer etmek istediğinizde uygulamanız sadece sizin cüzdanınızla eşleşecek yeni bir Bitcoin adresi oluşturur ve bu adresi karşı taraf ile paylaşırsınız. Cüzdanınıza ait özel anahtarı kaybetmediğiniz sürece eski adresleriniz sürekli olarak geçerliliğini korur ancak, her yeni işlemde cüzdanınız size yeni bir adres tahsis eder.

Özel anahtarlar, her Bitcoin cüzdanı için yazılım tarafından özel olarak oluşturulan eşsiz birer anahtardır. Her cüzdanın bir özel anahtarı vardır ve bu anahtara sahip olan kişi, o cüzdandaki bütün Bitcoinlere sahip olur. (Dolayısıyla, özel anahtarınızı kaybettiğinizde, teknik olarak cüzdanınızın sahipliğini de kaybetmiş olursunuz. Eğer o cüzdandaki Bitcoinleri, özel anahtarını bildiğiniz başka bir cüzdana aktaramazsanız, Bitcoinlerinizi kaybedebilir veya kullanamaz hale gelebilirsiniz.)

Nasıl Kullanılır?

Bitcoin, temelde bilgisayar veya mobil cihazdaki bir cüzdandan başka bir cüzdana aracı bir uygulama kullanılarak Bitcoin ağı üzerinden transfer edilir. Bitcoin kullanabilmek için cüzdan sahibi olmalı, Bitcoin ağına bağlanmalı ve tabi ki Bitcoin sahibi olmalısınız.

Cüzdanınızdaki Bitcoin’i, Bitcoin ağı üzerinden bir diğer cüzdana gönderdiğinizde, bu işlem en az 3 madenci tarafından onaylanır ve blokzincirine yazılır. Gönderim işlemi onaylandığında ve blokzincirine yazıldığında bu işlem ağda bulunan diğer tüm kullanıcılar tarafından kabul edilir ve onların cihazlarındaki blokzincirine de yazılır. Dolayısıyla bir işlemin kaydı, ağda olan tüm cihazlarda birden tutulur. Bu da blokzincirinin merkezi olmayan yapısını oluşturur.

Hangi Bitcoin cüzdanını kullanabilirim?

Bilgisayarımda ve Rasperry Pi sunucumda blokzincirinin tamamını tutan Bitcoin Core uygulamasını kullanıyorum. (Bir dönem 2MB’lık blokzincirini destekleyene Bitcoin Classic de kullanmıştım ancak Raspberry Pi sürümünü kuramadığım için tekrar Bitcoin Core’a dönüş yaptım) Ancak siz madencilik yapmayacak ve yüklü miktarlarda Bitcoin’i saklamayacaksanız Bitcoin Core cüzdanını kullanmanız için hiç bir gerekçe yok. Blokzinciri şu an 115GB üzerinde yer kaplıyor ve her cihaz aylık ortalama 20GB üzerinde veri tüketiyor.

Mobil cihazımda daha önce Bitpay’in yayınladığı CoPay cüzdanını kullanıyordum ancak Bitpay kendi marka ismini taşıyan BitPay Wallet’ı yayınladığından beri Bitpay cüzdanı kullanıyorum. iOs kullanıcıları buradan, Android kullanıcıları buradan indirebilir.

BitPay’in aynı zamanda masaüstü uygulamasını da kullanıyorum. Mac, Windows ve Linux sürümlerini buradan indirebilirsiniz…

Ayrıca, kullanımı oldukça basit, çok sade bir cüzdan uygulaması olan Breadwallet’ı da tavsiye ederim: iOS, Android

Çevrimiçi cüzdanları pek önermesem de Blockchain.info cüzdanımı da ara sıra kullandığımı söylemeliyim. Çevrimiçi cüzdan seçerken güvenliğin sadece cüzdanı sağlayan sitede olmamasına, 2 adımlı doğrulama, hesaba erişilince e-posta veya SMS bildirimi gibi uyarılar göndermesine dikkat etmelisiniz.

Bitcoin madenciliği yapsam ne kadar kazanırım?

Eğer bu konuda az da olsa bilginiz yoksa, zaten hiç başlamayın. Artık, 1-2 cihazla Bitcoin madenciliği yapıp para kazanma (kar etme) dönemi çoktan bitti. Bitcoin madenciliğinden para kazanmak istiyorsanız, öncelikle çok sayıda cihazınız olmalı, elektriği yenilenebilir elektrik kaynağıyla sağlayabiliyor olmalısınız. (Özellikle belirtmek istiyorum: Kaçak elektrikle madencilik yapılmaz! Şirketin sistem odasına koyacağınız cihazlarla madencilik yapmayı düşünmeyin bile…)

Çok merak edenler için bir hesaplama yapalım: 13,5TH/s güç ürettiği duyurulan bir Antminer S9 madencilik cihazının Türkiye’ye getirtilmesi 2800$’dan fazlaya mal oluyor. Bu cihazı işletmeye kalktığınızda aylık yaklaşık 0.23BTC civarında kazabilirsiniz. Şu an 1BTC=1000$ olarak hesaplarsak 230$ yapar. Dolar kurunu 3,70TL olarak alırsak aylık getirisi 851TL Yaklaşık 250TL’lik elektrik bedelini düşerseniz geriye 600TL kazanç kalır. (2800$x3,7=10.360TL’ye mal olan cihazın parasını çıkarmanız 17 aydan fazla sürecektir) Her ay zorluk seviyesinin arttığını ve kazancınızın daha da düşeceğini dikkate alırsanız, sadece yatırımınızı geri kazanmanız 1,5 seneden uzun sürecektir.

Bitcoin madenciliği yapmadan Bitcoin kazanabilir miyim?

Evet. Aslında şu an Bitcoin’den para kazanabilmeniz için iki seçeneğiniz var: Ürün ya da hizmet karşılığı Bitcoin almak ya da borsalarda Bitcoin alım satımıyla uğraşmak. Türkiye’de henüz Bitcoin ile satış yapan yerler çok yaygın değil, bu nedenle borsalar aracılığıyla alım satım yapmak daha çok tercih ediliyor.

Türkiye’de borsa konusunda pek şanslı değiliz. Btctürk’ün işlemlerini durdurmasından sonra Koinim revaçtaydı ve 2016 sonunda açılan Bitkapital alternatif olma yolunda hızla ilerliyor. Ancak Koinim’in işlem hacmi artınca üye alımını durdurması, Bitcoin alım satımına başlamak isteyenler için Bitkapital’i tek yerli seçenek haline getirdi. (Burada kriterim işlem hacmi. Günde toplamda 1BTC bile satılmayan siteleri dikkate almadım)

Ancak, Türkiye’de alternatif olmaması Bitcoin alıp satamayacağınız anlamaına gelmez. Yurtdışındaki borsaları deneyebilirsiniz.

Bitcoin madenciliği yapmadan Bitcoin kazanmanız için alternatifler:

1. Sattığınız ürün, verdiğiniz hizmet ya da servis karşılığında Bitcoin kabul etmek.
2. Ürün ve hizmetlerinizi OpenBazaar platformu üzerinden satmak
3. Ürün ve hizmetlerinizi internet sitenizden satışa sunmak ve ödeme seçeneği olarak Bitcoin’i entegre etmek

Bunlar haricinde kalan alternatiflerin neredeyse tamamı zamanınızı boşa harcamanıza ya da harcadığınız zamana karşılık sadece bir kaç Kuruş değerinde Bitcoin kazanmanıza imkan verecektir. Zamanınızı ücretsiz Bitcoin vaad eden sitelerde harcamayın.

Hangi yabancı borsaları kullanabilirim?

Benim tercih ettiğim 2 borsa var: Cex.io ve Bitstamp.net

Cex.io’yu tercih etme nedenim öncelikli olarak güvenlik. Şu ana kadar hacklenmedikleri gibi, paranoyaklık seviyesinde güvenliğe özen gösteriyorlar. (Örneğin 2 adımlı doğrulama uygulamanız silinirse hesabınıza yeniden erişmeniz deveye hendek atlatmaktan zor..) Bunun haricinde kredi kartı ile ödeme yapabiliyorsunuz. İşlem hacmi çoğu Avrupa borsasından düşük olsa da piyasa genelinin üzerindeki fiyatları daha fazla kazanç sağlamanıza yardımcı oluyor.

Bitstamp’i ise Swift ile döviz transfer etmek istediğim zaman kullanıyorum. (Cex.io, Türkiye’den banka havalesiyle ödeme kabul etmiyor ve Türkiye’ye banka havalesi ile ödeme yapmıyor!) Bitstamp’in işlem hacmi Cex.io’nun çok üstünde ve fiyatları piyasa geneline çok yakın. Dolayısıyla, yüklü miktarda alım yapacağınız zaman tercih edebilirsiniz.

Eğer sadece Bitcoin ve Ethereum size yetmiyorsa, çeşitli altcoinleri de alıp satmak istiyorsanız o zaman yolunuz Poloniex‘e gözatabilirsiniz.

Hangi altcoine yatırım yapabilirim?

Altcoin’leri tamamen gözardı etmemekle birlikte yeni çıkan altcoinlerin neredeyse hiç birine güvenmediğimi söylemeliyim. Özellikle bir grubun ya da şirketin ürettiği ya da yönettiği altcoinlerden mutlaka uzak durun. Bir altcoinin son 6 ayda %500 kazandırması, sonraki 6 ayda da aynı parayı kazandıracağı anlamına gelmez.

Ancak ille de bir altcoine yatırım yapmayı düşünüyorsanız kriteriniz işlem hacmi olsun. Alınıp satılmayan altcoinlerden uzak durun. Başkalarının “x ay sonra patlayacak” “x olsun fiyatı fırlayacak” tavsiyelerini dikkate almayın, dolandırılma ihtimalini her zaman dikkate alın…

Bitcoin’i nasıl nakite çevirebilirim?

Elinizdeki Bitcoin’i Türk Lirası’na çevirmek için Koinim veya Bitkapital borsalarını veya LocalBitcoins sitesini kullanabilirsiniz. Ancak LocalBitcoins üzerinden dolandırıcılma riskiniz olduğundan, güvenmediğiniz, tanımadığınız kişiler ile işlem yapmamalısınız.

Bitcoin’i nakite çevirmenin bir diğer yolu da Ön Ödemeli Bitcoin Kartı (Bitcoin Debit Card) Kullanmaktır. Sahip olduğunuz Bitcoion’i Dolar ve Euro olarak kartınıza yükleyebilir, dilerseniz ATM’den döviz olarak çekebilir veya banka kartı/kredi kartı geçen her yerde ödeme yapmak için kullanabilirsiniz.

Günlük hayatta Bitcoin kullanarak ödeme yapabilir miyim?

Türkiye’de henüz çok yaygın olmasa da Bitcoin ile ödeme yapabileceğiniz mağazaların güncel listesini bu sayfadan takip edebilirsiniz. Bitcoin kabul eden çevrimiçi mağaza bulma ihtimaliniz daha yüksek. Örneğin, Steam veya Microsoft hesabınıza Bitcoin ile ödeme yapabilirsiniz. Çin’den alışveriş yapıyorsanız Overstock.com’a yapacağınız ödemelerde Bitcoin kullanabilirsiniz.

Görüş ve sorularınızi aşağıdaki yorum bölümünde iletebilir veya Twitter üzerinden @onurgozupek kullanıcı adıyla bana ulaşabilirsiniz…