Bitcoin’i yasal olarak tanıyan ülkeler arasına yakın zamanda Rusya da eklenmiş olmasına rağmen Bitcoin henüz dünya genelinde kabul gören bir para birimi olmayı başaramadı. Ancak, buna rağmen Bitcoin, cebinizdeki paranın yapabildiği hemen hemen herşeyi yapabiliyor: Ürün ve hizmet satın almak için kullanılabiliyor; değeri, topluluk tarafından kabul ediliyor; birikim yapmanıza olanak sağlıyor. Üstelik, banknot veya madeni paralardan çok daha fazla dayanıklı ve daha küçük parçalara bölünebiliyor.
Bitcoin ile ürün ve hizmet satın alabilmek çok basit. Kredi kartınızı POS cihazına takıp, şifrenizi girmek kadar kolay. Mobil cüzdanınız ile QR kodunu tarattıktan sonra tutarı girip parolanızla onayladığınızda işleminiz tamamlanıyor. Bitcoin ödemelerin çok uzun sürmesi nedeniyle kredi kartı gibi yaygın bir ödeme yöntemi olamayacağını iddia edenlere kısa bir bilgi vermek istiyorum. Özellikle de satıcılara.
Kredi kartı ile ödeme yapıldığında da, para anında satıcının banka hesabına geçmiyor. Banka ile satıcı arasındaki anlaşmaya göre satıcı, alıcının yaptığı ödemeyi ertesi gün veya 2 ayı bulan vadelerde banka hesabında görebiliyor. Peki, transfer sürelerinin uzunluğundan şikayet edilen bir Bitcoin ödemesi, ne kadar sürede satıcının cüzdanına ulaşır? Bitcoin işlemleri ortalama 10 – 30 dakika arasında onaylanıyor ve Bitcoin doğrudan satıcının cüzdanında kullanılabilir oluyor. Yani, yaptığınız Bitcoin ödemesi, ertesi günü, haftayı ya da ayı beklemeden ve kontrolün tamamen satıcıda olduğu cüzdana 30 dakika içinde ulaşıyor. Bunun yanı sıra, aracı banka yok, her işlemde komisyon yok, pos cihazı satın almak, her cihaz için ayrı bağlantı, aylık kullanım ücreti veya kullanmayınca verimsiz cihaz ücreti ödemek de yok. Bir mobil cüzdan hatta sadece bir QR kod bile ödeme almak için yeterli. (E-ticaret sitelerinde Bitcoin ile ödeme almak da çok kolay!) Bu açıdan bakınca, hangi ödeme yöntemi daha avantajlı sizce?
Paranın değeri, devletler tarafından belirleniyor ve cebinizdeki banknot devlet garantisinde olduğu için paraya güveniyorsunuz. Fakat, cebinizdeki 100 lira, bir yıl önceki 100 lira ile aynı değere mi sahip? Enflasyon, sınırsız para basma imkanı ve değişen küresel ekonomik dengeler, paranın da değerini değiştiriyor. Devlet, size sadece üzerinde 100 lira yazan banknot ile “100 lira değerinde ürün ve hizmet alabilme garantisi” veriyor. Ancak, geçen yıl 100 lira ödeyerek aldığınız ürün ve hizmetin bu yıl da 100 liraya alınabileceğini garanti etmiyor. Oysa, Bitcoin’in değeri en başından beri topluluk tarafından belirleniyor. İlk ticari ödeme olarak kabul edilen ve her yıl 22 mayıs tarihinin, topluluk tarafından Bitcoin Pizza Günü olarak kutlanmasına neden olan 10 Bin Bitcoin karşılığında 40 Dolar değerinde 2 pizza satın alınmasından bu güne bir Bitcoin’in değeri 20 Bin Dolar’a kadar ulaştı. Bitcoin’in değeri 20 Bin Dolar’a çıktığında ya da 3 sene sonra 4 Bin Dolar’a düştüğünde de Bitcoin’in değeri topluluk tarafından belirlendi.
Değeri gün içerisinde bile sürekli değişen, zirveye çıktıktan sonra büyük ölçüde değer kaybeden bir para birimi, size birikim yaptırabilir mi? Daha da önemlisi, paranızın değerini koruyabilir mi? Belki inanmayacaksınız ama evet! Bitcoin, 17 Aralık 2017’de Dolar bazında en yüksek değeri olan 20 Bin Dolar’a ulaştı. Bitcoin’i ilk defa o gün duyduktan sonra 1 Ocak 2018’den itibaren, her ay 100₺ karşılığında Bitcoin satın almış olsaydınız, 1 Ağustos 2020’ye kadar 33 ay sonunda yaklaşık 7.350 TL biriktirebileceğiniz biliyor muydunuz? Yani, Bitcoin, tüm fiyat dalgalanmalarına rağmen, paranızın değerini korumayı başarmış olacaktı. (Hesaplamayı objektif yapabilmek için her ayın 1. günü, piyasa açılış fiyatını dikkate aldım)
Bitcoin transfer ederken ya da Bitcoin’i kendi cüzdanınızda sakladığınızda, tüm varlığınızın kontrolünün sadece sizde olduğunu hatırlatmakta da fayda var. Bitcoin’in vaadelerinden biri olan “kendi kendinizin bankası olma” fırsatı, klasik finans sistemi ile pek mümkün değilken, Bitcoin sahibi olduğunuzda, tamamen topluluğun yönettiği, herhangi bir merkezi otoriteye bağlı olmayan bir finansal sistemin bir parçası olursunuz. Dünyanın öbür ucundaki bir alıcıya Bitcoin transfer edebilirsiniz ve bu transferin taraflarını sadece gönderici ve alıcı bilebilir. Cüzdanınızda ne kadar Bitcoin sakladığınızı, kaç tane Bitcoin cüzdanına sahip olduğunuzu sadece siz bilebilirsiniz.
Peki bu kadar avantajına rağmen Bitcoin neden paranın yerine geçemiyor? Parayı Bitcoin’den ayıran en önemli özellik paranın ekonomi politikası aracı olma fonksiyonudur. Bitcoin, merkezi bir otoritenin, şirketin ya da devletin kontrolünde olmadığı için ekonomi politikalarında belirleyici olamayacak. Bununla birlikte halen gelişimi devam eden Bitcoin kusursuz değil. Hız ve ölçeklenebilirlik konularındaki haklı eleştiriler Bitcoin’in klasik ödeme yöntemleri ile rekabet etmesini zorlaştırıyor. Fakat, aradan geçen 11 yılın ardından, Bitcoin, değer saklama ve ödeme aracı olma fonksiyonlarını kanıtlamayı başardı.
Üstelik küresel salgın nedeniyle içinde bulunduğumuz kriz döneminde, Bitcoin sadece paranızın değerini korumakla kalmıyor aynı zamanda herhangi bir temasa gerek kalmadan, sizi banka şubesine ya da ATM’sine gitmeye mecbur bırakmadan ödeme yapabilme avantajı sunan Bitcoin, sizi salgın hastalık bulaşma tehlikesinden de koruyor.
Bu yazı Fintechtime dergisi Sonbahar 2020 Eylül&Ekim sayısında yayınlanmıştır. Fintechtime dergisini Turkcell Dergilik uygulamasından indirebilirsiniz.